Vrijwel iedereen heeft er in meer of mindere mate last van: uitstelgedrag. Dat moment waarop je een taak voor je uitschuift, terwijl je eigenlijk weet dat het beter is om er nú aan te beginnen.
In dit artikel duiken we in:
- Wat uitstelgedrag is
- Welke oorzaken eraan ten grondslag kunnen liggen
- Wat de gevolgen zijn (die vaak onzichtbaarder zijn dan je denkt)
- En natuurlijk: praktische tips om dit gedrag te verminderen
Wat is uitstelgedrag?
Een klassiek voorbeeld: je denkt “ik ruim de vaatwasser straks wel uit” — en plots is het 22:30.
Uitstelgedrag is het opzettelijk uitstellen van voorgenomen taken, zelfs als je weet dat het negatieve consequenties kan hebben. Het hoeft niet altijd destructief te zijn — even pauze nemen is gezond — maar zodra je merkt dat je structureel belangrijke taken vooruit blijft schuiven, wordt het een patroon.
Oorzaken van uitstelgedrag
Uitstelgedrag komt nooit uit het niets. Er zijn vaak onderliggende patronen die dit gedrag aanjagen. Hieronder benoem ik de vijf meest voorkomende oorzaken (plus één extra die vaak wordt vergeten).
1. Gebrek aan structuur: geen planning, geen doel
Wie geen duidelijke planning of richting heeft, is makkelijk afgeleid. “Oh dit kan ook wel even tussendoor” is de klassieke afleider. Ook het ontbreken van heldere doelen zorgt ervoor dat je geen intrinsieke motivatie voelt om ergens écht je tanden in te zetten.
Zonder koers is het lastig varen.
2. Angst en onzekerheid
Een taak uitstellen is vaak veiliger dan ermee geconfronteerd worden dat je het (misschien) niet goed kan. Angst om te falen, angst voor kritiek of zelfs succesangst kunnen verlammend werken. De oplossing begint bij herkenning. Pas als je accepteert dat angst meespeelt, kun je bewuste stappen zetten.
3. Gebrek aan discipline
Soms weet je precies wat je moet doen — maar je doet het gewoon niet. Discipline is de brug tussen plannen en doen. Gelukkig is discipline geen talent, maar een spier die je kunt trainen. Er zijn talloze manieren om dit aan te pakken — hieronder lees je er meer over.
4. Het ‘deadline-effect’
Veel mensen zeggen: “Ik werk goed onder druk.”
Maar wat ze eigenlijk bedoelen is: ik kom pas in beweging als ik geen keuze meer heb. Dit is een valkuil. Als jij jezelf aanleert dat je een externe druk nodig hebt om te presteren, geef je de regie uit handen. Gelukkig zijn hier tal van trucjes voor.
5. Afleiding (extern én intern)
Je scrollt even op Instagram. Of je bedenkt dat het nu het perfecte moment is om de koelkast schoon te maken. Het gevaar zit in de hoeveelheid kleine afleidingen die samen je focus breken. Zeker als de taak inhoudelijk lastig, saai of onduidelijk is. Dan zoekt je brein vanzelf de uitweg. Het thema focus komt breed terug in inspiratie-artikelen en natuurlijk in de training.
6. Onzichtbare perfectiedruk
Tot slot een subtiele, maar belangrijke: perfectionisme. Perfectionisten stellen taken vaak uit omdat ze bang zijn dat het resultaat niet goed genoeg zal zijn. Liever nog even wachten dan iets opleveren wat niet “perfect” is. Hier is het erkennen van deze uitdaging een eerste stap. Geef jezelf de ruimte om hier op te reflecteren en je af te vragen wat beter is: ergens lang over doen en het dan perfect (lees: ietsjes beter) doen of iets ‘minder perfect’ af te kunnen strepen zodat je door kunt gaan?
Ik weet het antwoord wel.
Gevolgen van uitstelgedrag
De meeste mensen onderschatten de impact van uitstellen. Het lijkt onschuldig, maar het kan zich opstapelen.
Emotioneel:
- Stress doordat werk zich ophoopt
- Frustratie over je eigen gedrag
- Slechte nachtrust, omdat het blijft malen in je hoofd
- Schuldgevoelens, naar jezelf of naar anderen
Praktisch:
- Verlies van controle over je eigen dag
- Gemiste deadlines of kansen
- Onbetrouwbare reputatie op werk of privé
Uitstelgedrag maakt dat je jezelf steeds iets minder serieus neemt. En dat vreet langzaam aan je zelfvertrouwen.
5 praktische tips tegen uitstelgedrag
Met deze tips pak je het probleem bij de wortel aan. Test wat bij jou past — je hoeft niet alles tegelijk te doen.
1. Maak een duidelijke planning
Niet alleen wat je moet doen, maar ook wanneer je het gaat doen. Denk in blokken, niet in losse to-do’s.
Visualiseer je dag. Hierdoor verklein je de kans dat je in de waan van de dag blijft hangen.
2. Zorg voor een stok achter de deur
Discipline ontstaat niet vanzelf. Creëer een systeem dat je helpt om in actie te komen:
- Zet een wekker voor je begint
- Spreek af met iemand anders (accountability partner)
- Gebruik een timer (bijv. Pomodoro-techniek)
3. Werk in kleine stapjes
Breek grote taken op in kleine behapbare brokken. Dat maakt de drempel lager en geeft je vaker een gevoel van voortgang.
Bonus: geef jezelf een kleine beloning bij elk behaald minidoel.
4. Deel je doelen met anderen
Zeg hardop tegen een collega of vriend(in) wat je gaat doen. Door het uit te spreken vergroot je de kans dat je het ook daadwerkelijk gaat doen.
Liever een schriftelijke versie? Noteer het en hang het zichtbaar op.
5. Eat the Frog
Begin je dag met het minst leuke taakje. Dan ben je er vanaf — en voelt alles daarna als een meevaller. Deze beproefde methode van Brian Tracy werkt nog steeds als een trein. Indien jij echt een kikker zou moeten eten, is dit ook iets ‘verschrikkelijks’. Als je het direct doet, heb je ‘t maar gedaan en is alles daarna een eitje.
Samengevat
Uitstelgedrag is niet luiheid. Het is vaak een signaal dat er iets ontbreekt: structuur, motivatie, richting of controle.
Door jezelf beter te leren kennen en te werken met slimme routines kun je uitstelgedrag verminderen. Je hoeft het niet perfect te doen, als je maar in beweging blijft. De kunst zit niet in jezelf steeds opjagen — maar in jezelf serieus nemen. Controle krijgen = vrijheid voelen.
